Een fles frisdrank kopen kan binnenkort een stuk duurder voelen dan we gewend zijn. Althans, als het aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ligt.
Er ligt namelijk een voorstel op tafel om het statiegeld op plastic flessen flink te verhogen. Grote flessen zouden dan 1 euro statiegeld krijgen, kleine flesjes 50 cent. Het doel? Meer mensen aansporen om hun lege flessen in te leveren, zodat het zwerfafval afneemt.
Uit recent onderzoek, uitgevoerd door Ipsos I&O in opdracht van stichting Verpact, blijkt dat deze maatregel effect kan hebben.
Een verhoging van het statiegeld zou het aantal ingeleverde flessen met zo’n 12 procentpunt kunnen laten stijgen. Dat zou precies voldoende zijn om de landelijke doelstelling van 90% inzameling te halen.
Op dit moment ligt dat percentage op 78%, terwijl het vorig jaar nog 71% was. Een stijging dus, maar nog altijd niet voldoende.
De ILT neemt dit serieus. Hoewel de inspectie zelf geen wetten kan maken, kan zij bedrijven wél onder druk zetten door bijvoorbeeld dwangsommen op te leggen.
Dat betekent dat bedrijven die onvoldoende meewerken aan het verbeteren van de inzameling, financieel kunnen worden aangesproken.
Toch is er nog geen definitieve beslissing genomen over de verhoging van het statiegeld. Er wordt ook gekeken naar andere opties, zoals het uitbreiden van het aantal inleverpunten.
Stichting Verpact – verantwoordelijk voor het huidige inzamelsysteem – ziet de verhoging van het statiegeld echter niet als de ideale oplossing.
Volgens hen is het effect van hogere bedragen beperkt. Een analyse van PwC laat zien dat een verhoging van 15 naar 25 cent voor kleine flesjes slechts 1 procentpunt extra oplevert.
Zelfs bij een verdubbeling naar 50 cent voor kleine flesjes en een hele euro voor grote flessen, zou de stijging niet meer zijn dan 4 procentpunt.
Bovendien wijst Verpact op andere nadelen. Zo zouden bedrijven te maken krijgen met hogere kosten en kan het leiden tot overlast in de openbare ruimte.
“Je wilt niet dat mensen straks afvalbakken openbreken omdat er meer statiegeld op zit,” aldus een woordvoerder.
Hun voorkeur gaat uit naar het openen van meer inleverpunten, omdat dat volgens hen goedkoper en effectiever is.
De inspectie heeft eerder al geëist dat er tegen 2027 in totaal 5.400 extra inleverpunten bij komen. Maar dat blijkt in de praktijk lastig.
Veel supermarkten en andere verkooppunten zien op tegen de kosten en ruimte die deze machines innemen.
Toch blijft de druk van de ILT aanwezig, mede omdat milieuorganisaties aandringen op snellere en effectievere actie.
Volgens de inspectie is het belangrijk om te zoeken naar een oplossing die werkt én haalbaar is. “We willen een oplossing die werkt, maar we moeten ook kijken naar de kosten en de haalbaarheid,” liet een woordvoerder weten.
Hoe de toekomst van het statiegeld er precies uit gaat zien, is nog even afwachten. Duidelijk is wel dat de strijd tegen plastic afval de komende jaren een belangrijk onderwerp blijft.
En of we straks een euro extra moeten neertellen voor een fles cola, hangt af van wat het meeste effect heeft – en wie de uiteindelijke beslissing durft te nemen. Wat zeker is: de discussie over hoe we ons plastic beter inzamelen, is nog lang niet voorbij.
